Mâm cúng là điều không thể thiếu trong dịp tết Trung thu hay rằm tháng 8. Dù không cần cầu kỳ như rằm tháng Giêng, rằm tháng 7 nhưng mâm cúng vào dịp này vẫn cần được chuẩn bị một cách kỹ lưỡng.
Cúng rằm tháng 8 là nét văn hóa lâu đời của người dân Việt Nam. Việc tổ chức lễ cúng rằm tháng 8 mang ý nghĩa giữ gìn những nét văn hóa truyền thống tốt đẹp từ hàng nghìn đời nay. Đây cũng là dịp để người lớn trong gia đình răn dạy cháu con biết ơn cội nguồn, tổ tiên.
Vậy mâm cúng rằm tháng 8, hay còn gọi là tết Trung thu, cần có những gì?
Tùy theo phong tục của từng địa phương hoặc lối sống của từng gia đình mà mâm cúng rằm tháng 8 được thay đổi sao cho phù hợp. Tuy nhiên nhìn chung, mỗi mâm cúng rằm tháng 8 sẽ bao gồm: Bánh nướng, bánh dẻo, các loại hoa quả, hương hoa và đèn nến,...
Bánh nướng, bánh dẻo là món quan trọng nhất trong mâm cỗ. Ngày xưa, 2 loại bánh này chỉ có nhân thập cẩm, hình vuông to, hoa văn họa tiết đơn giản. Ngày nay, bánh nướng, bánh dẻo có nhiều hình dạng và hương vị khác nhau.
Ngoài ra, món xôi cốm cũng là một trong những món ăn không thể thiếu trên mâm cỗ tết Trung thu. Xôi cốm được chế biến từ 3 nguyên liệu là đậu xanh, cốm non và dừa nạo. Xôi cốm mang ý nghĩa cả gia đình quây quần bên nhau.
Theo nghệ nhân ẩm thực Phạm Thị Ánh Tuyết (Hà Nội), mâm cúng rằm tháng 8 có thể chuẩn bị các món ăn chay hay mặn. Nếu không có điều kiện và thời gian, gia chủ có thể chuẩn bị hoa quả, bánh kẹo đơn giản để thắp hương vào sáng ngày rằm.
Đối với mâm cúng mặn, người nội trợ có thể chuẩn bị gà, xôi, các món ăn truyền thống hoặc theo khẩu vị gia đình.
Ngoài ra, mâm cúng rằm tháng 8 cần có những loại trái cây như: Nải chuối chín, quả bưởi (mang ý nghĩa cầu mong những điềm lành), quả hồng (mang ý nghĩa của sự no đủ), quả na (mang ý nghĩa sinh sôi), quả lựu (tượng trưng cho sự may mắn),...
Mâm cỗ truyền thống thường có cả quả xanh, quả chín, mang ý nghĩa âm - dương hòa hợp, cân bằng theo quan niệm của người xưa.
Nhiều gia đình cũng chuẩn bị các loại trà như trà sen, trà hoa nhài, trà mạn để dùng cùng bánh. Bình hoa tươi cúng rằm tháng 8 có thể gồm nhiều loại hoa khác nhau.
Mâm cỗ cúng không thể thiếu các loại đèn đặc trưng để trang trí cho bắt mắt như đèn ông sao, đèn cù, đèn con thỏ,… Vào đêm tết trung thu, người ta sẽ thắp nến gắn bên trong các loại đèn này để tỏa ra ánh sáng lung linh, đẹp mắt.
Sau khi phá cỗ, những chiếc đèn trang trí này sẽ được dùng để làm món quà ý nghĩa cho các em bé trong gia đình.